Bilgisayar Açıldığında Ne Olur?
Hangi
PC’yi açarsanız açın, siyah ekran üzerinde bir takım yazıların kayıp gittiğini
görürsünüz. İşletim sisteminiz DOS, Windows 3.x, Windows 9x, NT, Windows 2000,
Unix veya Linux olabilir. Tümünde de bu yazıları görürsünüz. İşletim sistemi
daha sonra otomatik olarak veya siyah ekranda yazdığınız bir komutla devreye
girer. Peki
nedir işletim sisteminden önce devreye giren bu satırlar? Daha
önce BIOS’tan bahsetmiştik. Temel Giriş Çıkış Sistemi
(Basic İnput/Output System) anlamındaki BİOS, anakart üzerindeki bir yongada yüklü, küçük bir yazılımdır
aslında. Bu yazılım donanımların diğer bileşenler ve işletim sistemi tarafından
tanınması için ilk adımları atar, sistem açıldığında bazı donanımların düzgün
çalışıp çalışmadığını test eder, donanımların belirli özelliklerinin
ayarlanmasını sağlar. İşte BIOS’un sisteminizi açmak
için gerçekleştirdiği bu ilk işlemlerin gerçekleştirildiğini, PC’nizi
açtığınızda siyah ekranda görünen bu yazılardan anlarsınız. Bu yazılar ekrana
gelirken BIOS’unuzun yaptığı bu işlemlere POST – Power On Self Testing/Otomatik
açılış testleri adı verilir. Bilgisayarı
her açtığınızda, BIOS’taki POST yordamı (rutini),
PC’nizin temel kaynaklarını kontrol eder: Bellekler çalışıyor mu? Giriş/çıkış
birimleri yerinde duruyor mu? İşletim sistemi olması gereken yerde mi? Çevre
birimleriyle ve iletişim portları ile yeniden ilişki
kurulur. Her şey iyi gidiyorsa, bir mesele yok. Ama herhangi bir birimde sorun
varsa, test işlemi durdurulur, bize acı haber ekrandan bildirilir... PC’nin
ekranında izlenilebilen bu test işlemi, en çok RAM bellek üzerinde yoğunlaşır;
ne kadar çok ana bellek varsa, POST o kadar uzun sürecektir. Temel giriş/çıkış
programlarının başlangıç adresleri de RAM’a aktarılır, böylelikle
kullanacağımız uygulama yazılımlarının, giriş/çıkış birimlerini standart
olmayan yollardan kullanmalarına da izin verilmiş olur.(Bazı PC’lerde açılış
sırasında temel giriş/çıkış programları, olduğu gibi ROM dan RAM’a aktarılır.)
Görüldüğü
gibi sistem açılışında pek çok işlem yapılmaktadır ve sisteminize bağlı
donanımlar, yüklü yazılımlar değiştikçe, anakartın
özelliğine ve BIOS ayarlarınıza da bağlı olarak, açılış süresi değişebilir.
Çoğu kullanıcı sistem performanslarını bu açılış süresi ile değerlendirmeye
eğilimlidir. Ancak görüldüğü gibi açılışta tanınan donanımlar ve yüklenen
yazılımlar nedeniyle bu süre çok değişken olabilir, dolayısı ile PC’nin
performansı açılış süresi ile ölçülmez. Not : 1. Sisteminizi ilk açtığınızda yazılar ekranda hızla
kayıyorsa ve aradığınız bir bilgiyi okumakta güçlük çekiyorsanız klavyenizde Pause tuşuna basarak kayan
yazıları durdurabilirsiniz. Enter tuşuna bastığınızda işlemler
devam edecektir. 2. Sisteminizdeki donanımların doğru çalıştığından
eminseniz, BIOS Setup’dan bazı POST işlemlerini iptal
ederek sisteminizin açılışını hızlandırabilirsiniz. BIOS Features Setup bölümünde “Quik Power On
Self Test” seçeneğini “Enabled” konumuna
getirdiğinizde özellikle açılıştaki bellek sayma işlemi iptal olacak ve
sisteminiz daha hızlı açılacaktır.